آیتالله سیّد محمّدحسین مصباح پس از سپری کردن عمر با برکت و انجام خدمات فراوان، سرانجام در عصر روز دوشنبه 15 ربیعالثانی 1424ق. مطابق با 26 خرداد 1382ش پس از تحمّل کسالت جانکاه و رنج بسیار، به جوار رحمت حق شتافتند. ارتحال ایشان با آنکه پس از کسالت طولانی و بستری شدن در بیمارستان پارس تهران، اتفاق افتاد ولی با موجی از اندوه در میان دوستان و علاقهمندان بیشمار ایشان روبرو شد. دوستان و علاقهمندان به ایشان در ایران و دیگر کشورها از شنیدن وفات ایشان اندوهگین شده و برخی برای شرکت در مراسم تشییع ایشان عازم مشهد مقدّس شدند. پیکر مطهّر حضرت آیتالله مصباح روز سه شنبه 27 خردادماه 1382ش به مشهد منتقل شد و در فرودگاه مشهد مورد استقبال با شکوه طلّاب، علما، فضلای حوزه، اصناف؛ بازاریان و عموم طبقات مردم قرار گرفت.
به روایت حاج آقای خدابنده: «روزی که میخواستند جنازۀ حاج آقا را از تهران به مشهد بیاورند، ما آنجا رفته بودیم. خود حاج باقر آقا هم تهران بودند و خبررسانی هم نکرده بودیم. وقتی رسیدیم جمعیّت عجیبی آمده بود. حاجی کاظمی میگفت: «حاج آقای مصباح برای خدا کار میکرد، تشییع ایشان نیز خدایی است.». تشییع حاج آقا واقعاً باعظمت بود. بهخصوص که از طرف بیت اطلاعرسانی نشده بود و اطّلاعیّه نزده بودند، ولی این جمعیّت آمده بود! به غیر از تشییع جنازه آقای بروجردی ندیدم که مردم اینقدر خود جوش بیایند. آن جمعیّت سابقه نداشت، مردم خودجوش آمدند، خدا برایش عزّت گذاشت» (مصاحبه با حاج آقای خدا بنده، 23 بهمنماه 1397ش).
مراسم غسل بدن مطهّر آیتالله مصباح در شب چهارشنبه در بیت و حسینیّه ایشان که نزدیک به یکصد سال محل برگزاری مجالس عزاداری حضرت سیّدالشهدا (علیهالسلام) است، در حضور علاقهمندان و ارادتمندان همراه با دعا و توسّل انجام شد. صبح روز بعد، یعنی روز چهارشنبه 28 خرداد 1382ش، پیکر مطهّر ایشان با حضور طبقات مختلف مردم، هیأتها و دستهجات عزاداری به طرف حرم مطهّر رضوی (علیهالسلام) تشییع شد. تشییع پیکر آیتالله مصباح در مشهد بینظیر بود. بسیاری معتقد بودند که در عمر خود چنین تجلیل و تشییعی در مشهد ندیده بودند. در پایان این تشییع بینظیر که با اندوۀ تشییعکنندگان همراه بود، حضرت آیتالله حاج میرزاعلی آقا فلسفی، بر پیکر مطهّر ایشان اقامۀ نماز کردند. در مراسم تشییع بدن مطهّر آیتالله مصباح، جمع بسیاری از حضرات آیات و روحانیون والا مقام، بیوت معظّم و بزرگان حضور داشتند. دانشمند معظّم جناب حاج آقای لطفی با وجود کهولت سن و بیماری به همراه فرزندانشان شرکت داشتند. حضرت حجّهالإسلام و المسلمین آقای حاج سیّد جواد شهرستانی با جمعی از دوستان و هیئت همراه، حضرت آیتالله آقای حاج سیّد جواد علوی بروجردی و بیت مرحوم آیتالله العظمی روحانی، بیت مرحوم آیتالله خوانساری، از جمله حاضرین در مراسم تشییع بودند.
به روایت حاج احمد مصباح: «رحلت آقای مصباح موسوی در سال ۱۳۸۲ش برای خانوادۀ آن مرحوم و حوزۀ علمیّه خراسان واقعاً ضایعهای بزرگ بود. برای احترام به شخصیت و خدمات ایشان، آن زمان خیلیها به مشهد آمدند؛ از جمله آقای شیخالأمری (رهبر شیعیان مدینه) و ایشان در مراسم چهلّم حاج آقا شرکت کردند. آن زمان عکس هم گرفتیم، شاید آن عکس موجود باشد. آقای مرعشی، آقای قمّی، آقای مهدوی دامغانی و… بزرگان و مراجع زیاد بودند») مصاحبه با حاج احمد مصباح، 1 اسفندماه 1397ش).
حوزۀ علمیّۀ مشهد، با تعطیل دروس و کسبه و اصناف مختلف با تعطیل محل کسب و شرکت در مراسم تشییع، نسبت به آیتالله مصباح ادای احترام کردند. پس از اقامۀ نماز در صحن نو (آزادی)، خانوادۀ مرحوم آیتالله مصباح تقاضا کردند بدن آن مرحوم در محدودۀ قبر مرحوم هاشمینژاد در حرم رضوی (علیهالسلام) دفن شوند. مسئولین وقت آستان قدس با این تقاضا موافقت نکردند. خانوادۀ مرحوم تصمیم گرفتند بدن مطهر آن مرحوم را در حسینیۀ بیت شریف دفن کنند. بدن مطهر ایشان به بیت آیتالله مصباح منتقل و ایشان سرانجام پس از نیم قرن تلاش مستمر و خدمت به حوزۀ علمیّۀ و مردم شریف آستان خراسان و خصوصاً مشهد مقدّس، در رواق خانۀ خویش به خاک سپرده شد. خاکی که پذیرای پیکر شریف ایشان شد حدود یکصد سال محل عزاداری خامس آلعبا بود که در سنوات اخیر با انجام تغییرات به صورت حسینیه، اجتماعات عظیم تبلیغی را در خود جای میداد و در تمام این یکصد سال مرکز امید و آمال ضعفا، محرومان و ایتام بود. خانهای که در بین اهالی شهر به عنوان پناهگاۀ فقرا، محرومان و نیازمندان شناخته میشد.
به روایت حاج آقای بکّائیان: «من کمتر کسی را دیدم که اینطور تشییع شود. باور بفرمایید تمام پایین خیابان تا حرم پر از جمعیّت بود. آن کثرت جمعیّت را من در هیچ تشییع جنازهای ندیده بودم. مردم، محل تدفین را نمیدانستند، لذا رفتند طرف پایین خیابان و بعد بدن ایشان ایشان را به بیت آوردند و در همان مکان دفن کردند» (مصاحبه با حاج آقای بکّائیان، 18 بهمنماه 1397ش).
به روایت جناب آقای حاج شیخ حسین اثنیعشری: «روزی حضرت آیتالله مصباح برایم تعریف کردند، شخصی در خواب دیده که سر مقدّس امام حسین (علیهالسلام) را در حسینیۀ ایشان دفن کردهاند.» ایشان تعبیر آن خواب را از بنده جویا شدند. گفتم از این خواب معلوم میشود که شما فرزند واقعی حضرت امام حسین (علیهالسلام) میباشید و بعد از صد و بیست سال که فوت نمایید، بدن مطهر شما را در همان حسینیه دفن خواهند کرد. همین چندی قبل که خبر فوت آیتالله مصباح را شنیدم، سوال کردم که ایشان را در کجا دفن کردند؟ گفتند بهدلیل اینکه در حرم مطهّر حضرت امام رضا (علیهالسلام) جای مناسبی برای دفن به ایشان اختصاص ندادند، پیکر مطهر آن مرحوم را در حسینیۀ خودشان دفن کردند. این بود تعبیر خوابی که آن مرحوم سالها قبل دیده بودند» (آقای حاج شیخ حسین اثنیعشری، 23 مردادماه 1397ش).
مراسم ترحیم از طرف بیت معظّم مرحوم آیتالله مصباح، حضرت آیتالله قمی، حضرت آیتالله العظمی سیستانی در قم، بیت مرحوم آیتالله میلانی، بیت مرحوم آیتالله العظمی سیّد عبدالله شیرازی، اصناف، بازاریان، مؤسّسات و مراکز خدماتی وابسته به ایشان تا روز هفتم آن مرحوم ادامه یافت. در روز هفتم وفات آن عالم فقید، بیت مرحوم آیتالله مصباح با درخواست از آیات و طبقات مختلف مردم، برای خودداری از انعقاد مجالس بیشتر، به مراسمات پایان دادند.
در پی وفات حضرت آیتالله مصباح موسوی، مراسم ترحیم و تجلیل شایستهای از آن مرحوم در مشهد و دیگر شهرهای ایران برگزار شد. ابتدا مراسم ترحیم و تجلیل آن مرحوم از سوی خاندان مصباح موسوی در مشهد بر پا شد. در این مراسمات بزرگ و با شکوه که جمع زیادی از علما، فضلاً و طلّاب حوزۀ علمیّۀ مشهد، شخصیّتهای دینی و اجتماعی، اصناف، بازاریان، کسبه، خانوادۀ محرومان و نیازمندان و عموم مردم شرکت داشتند، سخنرانان پیرامون زندگی پربار مرحوم آیتالله مصباح و خدمات بزرگ آن مرحوم صحبت کرده یاد و نام او را گرامی داشتند. در شامگاۀ روز چهارشنبه 28 خرداد 1382ش یعنی لیلهالدفن آن مرحوم، مراسم گرامیداشت حضرت آیتالله مصباح در میان حزن و اندوۀ شدید دستههای مختلف مردم، علما، طلّاب، بازاریان، کسبه، اعضای بیت، خانوادههای تحت پوشش و… در بیت ایشان برگزار شد. صبح روز پنجشنبه 29 خرداد 1382ش مراسم ارتحال آن مرحوم در مسجد فیل واقع در خیابان نواب صفوی (پایین خیابان) برگزار شد. مراسم ختم آن مرحوم در عصر روز پنجشنبه 29 خرداد 1382ش در مجتمع فرهنگی و درمانی امام هادی (علیهالسلام) واقع در کوچۀ حاج ابراهیم برپا شد. در این مجالس ختم، جمع زیادی از علاقهمندان آن مرحوم از مقام والا و خدمات بزرگ ایشان تجلیل کردند. مراسمات ختم مرحوم آیتالله مصباح موسوی تا هفتمین روز وفات آن مرحوم از سوی بیت ایشان و مؤسّسات وابسته با شرکت گستردۀ طلّاب، روحانیون و اقشار مختلف مردم ادامه یافت.
بیت آیتالله مصباح موسوی در هفتمین روز از وفات مرحوم آیتالله مصباح موسوی با صدور اعلامیهای ضمن تشکّر از همراهی و همدردی بزرگان، بیوت مراجع، مؤسّسات وابسته، فضلا وطلّاب حوزه، از بیوت مراجع، مؤسّسات وابسته، دوستداران و علاقهمندان آن مرحوم تقاضا کردند از برپایی محافل و مجالس بیشتر خودداری کنند.
به مناسبت وفات آیتالله مصباح، بیت آیتالله شیرازی روز جمعه 19 ربیعالثانی 1424ق مجلس ختمی در حسینیۀ مرحوم آیتالله شیرازی واقع در چهار راه شهدا برگزار کردند. در این مجلس بزرگ که اقشار گوناگون حضور داشتند، یاد و نام حضرت آیتالله مصباح گرامی داشته شد و از خدمات آن مرحوم به خوبی تجلیل گردید.
به مناسبت وفات آیتالله مصباح در روز یکشنبه 21 ربیعالثانی 1424ق. مجلس ختمی از سوی دفتر آیتالله العظمی سیستانی در دفتر آن مرجع عالیقدر برگزار و از خدمات و یک عمر تلاش و کوشش آن مرحوم، برای شکوفایی حوزه و رفع محرومیتزدایی از نیازمندان، تجلیل شد.
به مناسبت وفات آیتالله مصباح موسوی، مجلس ترحیمی از طرف بیت آیتالله العظمی قمی در شامگاه روز پنجشنبه 29 خرداد 1382ش برابر با 18 ربیعالثانی 1424ق در محل بیت ایشان برگزار شد. در این مجلس با شکوه، ضمن طلب مغفرت به روح آن مرحوم، از سالها خدمت شایستۀ آن مرحوم به حوزۀ علمیّه و محرومان تجلیل شد.
جلس تجلیل در شهرستان طبس
مجلس یادبود و تجلیل مرحوم آیتالله مصباح موسوی از سوی امام جمعه و طلّاب حوزۀ علمیّۀ شهرستان طبس در 9 تیرماه 1382ش در شهرستان طبس و در محل هیئت ابوالفضلی (علیهالسلام) آن شهرستان برگزار شد. در این مجلس با شکوه، از زحمات و تلاشهای آن مرحوم در خدمت به حوزۀ علمیّه و مردم محروم خراسان قدردانی گردید.
به مناسبت وفات آیتالله مصباح موسوی مجلس ختم با شکوهی از سوی حاج آقای سیّد رضی شفیعی ساروی در عصر روز سهشنبه 23 ربیعالثانی 1424ق برابر با 3 تیرماه 1382ش در مسجد حاج مصطفی خان ساری برگزار شد و از یک عمر خدمات آن مرحوم تجلیل گردید.
به مناسبت ارتحال حضرت آیتالله مصباح مجلس ترحیمی از سوی هیئت عزاداران حضرت رقیه شهرستان (سلامالله علیها) شهر خوی در روز جمعه 30 خرداد 1382ش در آن شهرستان برگزار شد. در این مجلس ترحیم که جمعی از اهالی خوی، طلّاب، روحانیت و علمای شهرستان و دوستداران علم و دانش شرکت داشتند، شرکتکنندگان، ضمن قرائت آیاتی از کلامالله مجید و قرائت فاتحه یاد و نام آن مرحوم را گرامی داشته و از 50 سال خدمات و تلاشهای آن مرحوم تجلیل کردند.
به مناسبت وفات حضرت آیتالله مصباح موسوی مجلس بزرگداشتی از سوی هیأت امنای مرکز ایرانی، اسلامی امام علی (علیهالسلام) واقع در انتاریو کانادا در شامگاه روز 26 ماه ژوئن 2003 میلادی با حضور جمع کثیری از علاقهمندان و ایرانیان مقیم کانادا برگزار شد و از مقام شامخ علمای خدوم و خصوصاً مرحوم آیتالله مصباح موسوی به شایستگی تجلیل گردید.
بیت فقید سعید حضرت آیتالله مصباح موسوی در روز پنجشنبه 2 مردادماه 1382ش با صدور اعلامیهای ضمن اعلام مراسم چهلّمین روز وفات دردناک حضرت آیتالله مصباح موسوی، از تمام کسانی که در چهل روز گذشته حضوراً با شرکت در مراسمات ختم یا ارسال پیام تسلیت، ارسال نامه، تماس تلفنی، چاپ آگهی و… از راههای دور و نزدیک اظهار همدردی کردند، تشکّر و قدردانی کردند. مراسم ختم و ترحیم مرحوم آیتالله مصباح موسوی در روز پنجشنبه 2 مرداد 1382ش بعد از نماز مغرب و عشا در حسینیۀ نجفیها واقع در کوچۀ چهار باغ مشهد برگزار گردید. در این مراسم که جمع زیادی از دوستان و مشتاقان مرجعیّت، اقشار مختلف مردم، علما و طلّاب حوزۀ علمیّه، بازاریان و کسبه حضور داشتند، شخصیّت خدوم مرحوم آیتالله مصباح موسوی مورد تجلیل و تکریم قرار گرفت و حاضران در پایان مراسم برای شادی روح آن مرحوم دعا کردند.
تجلیل فوقالعاده مردم از مرحوم آیتالله مصباح در مراسم مختلف ارتحال ایشان نشانگر آن بود که جامعۀ شیعه هیچگاه خدمتگذاران خود را فراموش نمیکند و ارزش خدمت را به خوبی میداند. مردم به روحانی مهذّب و خدمتگزاری چون مرحوم آیتالله مصباح به دیدۀ پدر مهربان، دلسوز و طبیبی وظیفهشناس مینگریستند و در شدائد ایّام و مشکلات روزگار به او پناه میبردند. خدمات مرحوم آیتالله مصباح موسوی فراموش نشدنی است و به همین دلیل مردم مشهد و شهرستانهای ساکن در اطراف، طلّاب حوزۀ علمیّه، نیازمندان، محرومان و اقشار مختلف مردم با حضور گسترده در تشییع جنازۀ آن فقید سعید و در مراسمات ختم از خدمات بزرگ و فداکاریهای آن مرحوم تقدیر و تجلیل کردند. در روز تشییع پیکر مطهّر آن مرحوم اندوه و غم عمیق از چهرۀ مشایعتکنندگان میبارید. همه غمگین، نگران، ناراحت و سوگوار بودند. نگرانی در چهرۀ افراد موج میزد چونان که گویی همه پدر مهربانی را از دست داده بودند.
با ارتحال حضرت آیتالله مصباح موسوی که عمری را به خدمتگزاری طلّاب و عموم مردم اشتغال داشتند، حوزۀ علمیّه، طلّاب و فضلای حوزه، عموم مردم، بازاریان، نیازمندان، ایتام و خانوادههای محروم با اندوۀ عمیق و نگرانی، خادم خود را بدرقه، در مراسمات ترحیم شرکت و پیامهای تسلیت و تعزیت خود را نسبت به ارتحال خادم خود ابراز و ارسال کردند. بسیاری از راههای دور و نزدیک خود را به مشهد رساندند و با حضور در مجالس ترحیم و تجلیل، به خاندان آیتالله مصباح موسوی تسلیت گفتند. بسیاری از علاقهمندان آن مرحوم با تشکیل مجالس ختم، صدور اطّلاعیّه، ارسال نامه و پیام، تماس تلفنی و چاپ آگهی در مطبوعات، مراتب تأسّف و تسلیت خود را از فوت آیتالله مصباح موسوی ابراز داشتند.
در پی رحلت حضرت آیتالله مصباح، پیامهای تسلیت و تعزیت بسیاری به خاندان مصباح موسوی ارسال شد که اینک بخش کمی از آنها در دسترس قرار دارد. بخش عمدهای از این پیامها به صورت اطّلاعیّه است. بخشی چاپ آگهی در مطبوعات است و در کل بسیاری از آنها پیام عمومی به حساب میآید. عمومیت این پیامها نشانۀ متعلّق بودن صاحب آن به عموم مردم است. بسیاری قبل از آنکه مرحوم مصباح موسوی را متعلّق به خاندان ایشان بدانند، آن فقید سعید را متعلّق به جامعه، مردم، حوزههای علمیّه و محرومان و نیازمندان دانسته و فقدان ایشان را در ابتدا به آنها تسلیت گفته و در آخر به بیت و خانوادۀ آن مرحوم نیز تسلیت گفتهاند.
بیت آیتالله سیّد عبدالله شیرازی با صدور اعلامیّه ضمن عرض تسلیت رحلت مرحوم مصباح موسوی به پیشگاه مقدّس حضرت ولیعصر (عج)، مراجع تقلید، حوزههای علمیّه و بویژه حوزۀ علمیّۀ مشهد، در آخر به بیت محترم آن مرحوم تسلیت گفتهاند.
دفتر آیتالله العظمی سیستانی با صدور اطّلاعیّۀ عمومی، رحلت آیتالله مصباح موسوی را به ساحت مقدّس بقیّهالله الأعظم (روحی و ارواحنا لتراب مقدمه فدا)، حوزههای علمیّه، مرجع عظام تقلید و عامّۀ مؤمنین بویژه مردم شریف استان خراسان تسلیت گفتهاند.
بیت آیتالله العظمی قمی نیز با صدور یک اعلامیّۀ عمومی، رحلت آن عالم عامل را به حضرت ولیعصر (عج)، علمای اعلام و حوزههای علمیّه تسلیت گفته است.
آیتالله العظمی میرزاجواد تبریزی، آیتالله العظمی سیّد عبدالکریم موسوی اردبیلی، آیتالله العظمی لطفالله صافی گلپایگانی، آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی، آیتالله محمّدتقی مصباح یزدی، بیت مرحوم آیتالله جعفری، اساتید و طلّاب مدرسه ثامنالأئمّه (علیهالسلام)، حوزۀ علمیّۀ دزفول، امام جمعۀ شهرستان طبس، فرماندۀ قرارگاه عملیاتی شمالشرق کشور و ارشد نظامی ارتش در استان خراسان سرتیپ 2 ستاد محمّدعلی مرادی، سیّد ابوالحسن نواب مدیر خدمات حوزههای علمیّه، السیّد احمد الواحدی از دمشق سوریه، مؤسّسۀ خیریّه درمانی و بهداشتی آیتالله نبوی دزفول، سیّد علی حسینی صدر از قم، سیّد علی موسوی مبلغی، سیّد محمّد رئیسی گرگانی، سیّد محمّدمهدی روحانی از کویت، سیّد محمّدرضا طباطبائی از قم، عبدالنبیّ نمازی دادستان کل کشور، علی صدیقین، محمّدرضا احمدی (امام جمعه)، روحانیت و اقشار مختلف مردم بیارجمند، مدرسۀ مبارکۀ امام صادق (علیهالسلام)، مؤسّسه خیریّه امامالخویی در لندن، غلامعبّاس ارباب خالص رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در خراسان، هیئت عزاداران حضرت رقیه شهرستان خوی، هیئت فاطمیۀ شهرستان بابل، سیّد ابوالقاسم کوکبی از قم، سیّد حسن رسولی استاندار خراسان، سیّد هاشم بنیهاشمی شهردار مشهد، شورای برنامهریزی حوزۀ علمیّۀ خراسان، شرکت مرغ صنعتی بهداشت مشهد برادران حسننژاد، مجتمع خیریّه و درمانی حضرت امام هادی (علیهالسلام)، بخش پرستاری و مامایی بیمارستان امام هادی (علیهالسلام)، پزشکان، پرسنل و کارمندان بیمارستان امام هادی (علیهالسلام)، پزشکان زنان و بیهوشی بیمارستان امام هادی (علیهالسلام)، مسئولین و پرسنل آزمایشگاه و رادیولوژی بیمارستان امام هادی (علیهالسلام)، مالکین مجتمع تجاری امام جواد (علیهالسلام)، خدمتگذاران مؤسّسه خیریّۀ شهدای افغانستان، جلسۀ محبّان فاطمهالزهرا (سلامالله علیها)، معاونتهای مختلف آموزش و پرورش خراسان، کسبه پاساژ دیدنیها، دبیرخانۀ کمیته اجرایی بسیج دانشآموزی خراسان، مدیریت و پرسنل شرکت هواپیمایی همسفران مشهد و… برخی از پیامهایی تسلیت و تعزیتی است که به مناسبت ارتحال جانسوز آیتالله مصباح موسوی وصول و اینک در دسترس است. یقیناً بخشی از پیامها در مرور زمان و در گذشت ایام از بین رفته است. علاوه بر پیامهای ذکر شده صدها عدد پیام شخصی از روحانیت معظّم، کسبه، بازایان، همسایگان و اقشار مختلف مردم به بیت مرحوم مصباح موسوی واصل شده است که همۀ آنها بیانگر تألّم و اندوۀ عمیق صادرکنندگان محترم آن پیامها است.
سایت الهادی در راستای معرفی مرحوم آیت الله سید محمد حسین مصباح موسوی و تجلیل از شخصیت و خدمات ماندگار آن مرحوم ایجاد شده است.